Madeleine Albright, premye fanm ki okipe pòs sekrete d'eta Lèzetazini mouri Mèkredi a laj de 84 an. Li kite dèyè yon repitasyon ki te chanje politik etranje Ameriken an. Sandra Lemaire ap gade ave nou lavi ekstraodinè pèsonaj Ameriken sa a.
Lè Prezidan Bill Clinton te nomen Madeleine ALbright kom diplomat pi wo plase Etazini an 1996, li te tounen fanm nan istwa gouvenman Ameriken an ki pi wo plase. Pandan 4 an li te pase nan pos sa a li te jere repons Etazini sou lagè Balkan yo, fè fas ak Kore di No ki tap pouswiv zam nikleyè epi ekstremism ki tap ogmante nan Mwayèn Oryan an.
Li mouri Mèkredi ak fanmi'l alantou li apre yon lit ak kansè. Toupatou nan mond lan, moun te chante lwanj dam yo te konnen kom "Madam Sekretè".
"Li te yon fanm vanyan, yon liminè, e premye fanm sekretè deta. Li kite yon tras pèsonn paka efase sou mond lan ak Nasyonzini. Peyi nou ak Nasyonzini gen plis fos gras ak sèvis li," Anbasadè Etazini nan LONU Linda Thomas Greenfield deklare.
Albright pran nesans nan Prague, Tchekoslovaki an 1937. Fanmi li kouri kite peyi a apre okipasyon Nazi yo an 1939. Pi ta li te dekouvri li pèdi 3 gran paran nan Holokos la.
" Yo fè granmè mwen mennen'm Prague. Tout moun te gen yon sèl malèt lè yo te monte nan tren an. E li di se dènye fwa yo te janm wè fanmi an," Albright rakonte pandan yon entevyou.
Fanmi Albright te vinn Ozetazini antanke refije. Yo t'al viv nan Denver, eta Colorado kote papa li te direktè fakilte relasyon entènasyonal Inivèsite Denver.
Albright te briye antanke etidyan. Li t'al etidye nan Wellesley College epi apre sa li t'al nan Columbia University kote li te rankontre Zbigniew Brzezinski, ki te Konseye Sekirite Nasyonal anba Prezidan Jimmy Carter. Se misye ki te fè Albright vinn travay nan Lamezonblanch.
Anba Clinton li te nomen Anbasadè Etazini nan LONU epi apre sa, Sekretè d'Eta. Petèt pi gwo defi li sete lagè Kosovo a, ki te menase 3 peyi nan rejyon an an 1998.
"Pou Balkan yo zak vyolans yo te tankou yon lanfè. Si nou patka rete yo tansyon yo tap ogmante san kontwol. Rezilta se taka yon gè sivil ki mete lapè nan Bosni an danje epi pwopaje tankou yon maladi enfektyez nan peyi vwazen yo," Albright te deklare.
Yon kanpay militè LOTAN te egzije fos Serb ki te okipe peyi a pati, e debouche sou lapè ki egiste jouk jodia.
Diplomasi li nan mond lan te mande pou'l fè fas ak kriz SIDA a ann Afrik, rankontre Kim Jong Il fas-a-fas nan Kore di No. Prezidan Joe Biden sonje'l kom yon moun ki te lite san pran souf pou refije kap kouri akoz danje lakay yo ak prensip Ameriken.
Nan yon deklrasyon li pibliye apre lanmo li Biden di "Etazini pat gen okenn chanpyonn demokrasi ak dwa moun ki pi angaje pase Sekrete ALbright ki te konnen pesonelman e ki ekri teks emouvan sou danje otokrat yo poze."
Albright te pale souvan de eksperyans li antanke fanm ki kraze "plafon an glas la". Le li te fek vinn sekrete d'eta gen moun ki te mande si chef deta gason yo tapral respekte l. Pi ta li te ankouraje jen medam yo pou yo kontinye mande plis egalite.
"Nou kapab rakonte jan nou te monte nechèl la e anpil jèn fi konprann yo pap gen pou fèl. travay la fèt.non Li poko fini," Albright deklare.
Biden pase lod pou drapo Ameriken an vole a mi ma sou tout bilding leta yo ak pos milite pou onore Albright.
